De risico's

Risicoregister:

Risico’s worden vastgelegd in het risicoregister. Per risico is een inschatting gemaakt van de kans dat het risico zich voordoet en de financiële gevolgen ervan. Deze inschatting is in lijn met het beleid vertaald naar een risicoscore.

De risico’s zijn ingedeeld op incidenteel/structureel risico (I/S). Tot op heden werd met dit karakter geen rekening gehouden bij de waardering van het risico. Terwijl risico's met een structureel effect in de praktijk een grotere impact hebben. In het door de raad vastgestelde risicomanagementbeleid is bepaald dat risico's met een structureel karakter maximaal twee jaar ten laste mogen komen van de reserve. In lijn hiermee wordt de impact voor structurele risico's voortaan berekend als 2 x kans x effect. Het benodigde weerstandsvermogen tijgt hierdoor aanzienlijk.

In lijn met het beleid wordt het risicobedrag verhoogd met 10% als opslag voor de risico’s die op dit moment nog niet zijn ingeschat. Er wordt in het risico register onderscheid gemaakt tussen de kwantificeerbare en niet-kwantificeerbare risico’s.

In onderstaand risicoregister zijn uitsluitend de risico’s met een impactscore van 10 en een bedrag vanaf € 100.000 weergegeven. Deze grens is bepaald op 0,10% van het bedrag van de exploitatie van 2018.

Onverwachte, niet-begrote kosten (risico’s) die een effect hebben op de financiële positie van GR MijnGemeenteDichtbij worden conform de verdeelsleutel opgenomen in de weerstandsparagrafen van de gemeenten.

De benodigde weerstandscapaciteit is als volgt berekend:

Deze risico’s worden hieronder apart toegelicht.

Programma Duurzaamheid

1. Overdracht stortplaats Vlagheide

Boxtel maakt onderdeel uit van het Stadsgewest 's-Hertogenbosch. Dat is bezig met de overdracht van de voormalige stortplaats Vlagheide aan de provincie Noord-Brabant. Uit onderzoek door de provincie is gebleken dat de omvang van het doelvermogen van het Nazorgfonds mogelijk niet toereikend is voor de toekomstige nazorgverplichtingen. Over de gewenste omvang van het doelvermogen is nog geen overeenstemming tussen het Stadsgewest en de provincie. De provincie verlangt een hoger doelvermogen dan nu aanwezig is. In combinatie met het negatieve eigen vermogen van het Stadsgewest is de kans aanwezig dat de deelnemende gemeenten gezamenlijk een bedrag van 2,67 miljoen extra moeten storten in het Nazorgfonds. Het aandeel van Boxtel in deze potentiële vordering van de provincie is 9,3%.

Programma Sociale kracht

2. Toename uitgaven WMO

Binnen de WMO is er sprake van een open-einde regeling. Bij een open-einde regeling wordt de geïndiceerde zorg verstrekt, ook als het beschikbare budget op is daardoor is er altijd een risico dat de uitgaven hoger zijn dan begroot, doordat de WMO een open-einde regeling is.

3. Onverwacht maatwerk Jeugd (excessieve casuïstiek)

Met regelmaat worden we geconfronteerd met cliënten jeugdzorg waarvoor maatwerk nodig is waarvan de kosten excessief hoog zijn (>200K). Een deel van de kosten boven dit bedrag wordt gedragen door de regio. Omdat meer gemeenten worden geconfronteerd met excessief maatwerk neemt de aanspraak op deze solidariteitsregeling toe, zodat volledige vergoeding van de meerkosten niet meer gegarandeerd is. Op basis van de recente ervaringen schatten we kans dat excessief meerwerk optreedt hoger in dan voorheen.

4. Stijging kosten Jeugdzorg

De laatste jaren zien we de kosten van jeugdzorg enkel toenemen. Keer op keer blijken de geraamde budgetten ontoereikend. Ondanks de structurele bijraming van de zorgkosten is de kans nog steeds aanwezig dat er (forse) overschrijdingen ontstaan. Extra inzetten op preventie moet de stijging een halt toeroepen.

5. Niet realiseren beoogde preventie-effect

In de begroting is een groot aantal preventiemaatregelen opgenomen die moeten leiden tot verlaging van de zorgkosten. De beoogde effecten zijn gebaseerd op resultaten die elders reeds zijn behaald en zijn voorzichtig ingeschat. Toch bestaat de kans dat de resultaten in de praktijk tegenvallen en dat de zorgkosten hoger uitvallen dan verwacht.

Programma Leefbare Ruimte

6. Risico grondexploitaties

Jaarlijks voert de gemeente een risicoanalyse uit. Hierbij brengt ze risico’s in kaart, wat is de oorzaak en impact van het risico en wat zijn mogelijke beheersmaatregelen. De risico’s dekt de gemeente af met de winstpotentie als deze voldoende is. Anders wordt het risico afgedekt met de reserve grondexploitatie en wanneer deze reserve niet toereikend is de algemene reserve. De reserve grondexploitatie bedraagt op 1 januari 2026 € 2,0 mln. en is onvoldoende om de risico's af te dekken. Een bedrag van € 0,35 mln. wordt afgedekt met de algemene reserve.

Programma Meewerkend bestuur

7. Uitval van kritische applicaties/systemen in verband met een cyberaanval

Met de toename van geopolitieke spanningen neemt ook het risico op schade door een cyberaanval toe. We hebben de kans daarom verhoogd van 30 naar 50%. Een cyberaanval kan bestaan uit een gijzeling van data (ransomware) of diefstal en mogelijke publicatie van privacygevoelige informatie. De inschatting van de impact van dit risico is gebaseerd op voorvallen die zich elders hebben voorgedaan. Door hoge eisen te stellen aan onze ICT-partners, door goede cybersecuritymaatregelen en investeren in de bewustwording van onze medewerkers proberen we dit risico zoveel als mogelijk te beperken. De ontwikkelingen op het vlak van cyberaanvallen gaan echter onverminderd snel. We blijven deze ontwikkelingen continu monitoren. Indien nodig stellen we onze verbetermaatregelen hierop bij, zodat we tijdig inspelen op die ontwikkelingen.

8. Personele knelpunten door een krappe arbeidsmarkt, langdurig ziekteverzuim in combinatie met duurdere inhuur

De krapte op de arbeidsmarkt houdt nog steeds aan. Met name technisch geschoold personeel blijft schaars. Uitbreiding van de capaciteit bij recruitment werpt weliswaar zijn vruchten af, maar bepaalde vacatures blijven moeilijk in te vullen, waardoor de kans reëel blijft dat er meer dan gewenst en begroot moet worden ingehuurd tegen hoge tarieven. Dit betekent dat het risico dat de personeelskosten worden overschreden blijft bestaan.

Niet kwantificeerbare risico's

9. Maatschappelijke ontwikkelingen

Er gebeurt veel in maatschappelijk opzicht. Dit kan een gevolg hebben voor de financiële huishouding van onze gemeente. De alsmaar oplopende geopolitieke spanningen, met mogelijke hoge energieprijzen en inflatie als gevolg, het nog steeds niet opgeloste 'stikstof-dossier', de blijvende krappe woningmarkt en de oorlog in Oekraïne zijn voorbeelden van ontwikkelingen die een risico vormen voor het goed kunnen uitvoeren van onze gemeentelijke taken. De financiële risico's die hier aan verbonden zijn laten zich moeilijk inschatten.

10. Financieel perspectief na 2026 onzeker

De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van het accres (prijsontwikkeling). In het coalitieakkoord is besloten om het accres vanaf 2026 niet langer te koppelen aan de ontwikkeling van de rijksuitgaven en vanaf dan te indexeren op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). Hiermee zijn er minder fluctuaties in de ontwikkeling van de uitkering. We zien de algemene uitkering in 2026 met ruim € 3 miljoen dalen ten opzichte van 2025. Een verdere bezuiniging op het Gemeentefonds is evenwel niet uit te sluiten gelet op de financiële positie van het rijk. Zeker nu de defensie-uitgaven op korte termijn zullen worden opgevoerd. Vanwege de komst van een nieuwe regering is het echter niet goed in te schatten of er (weer) bezuinigd zal worden op het Gemeentefonds.

11. Optreden van een datalek
Diverse medewerkers hebben vanuit hun functie toegang tot privacygevoelige informatie van inwoners. Fishing en andere vormen van cybercriminaliteit kunnen een datalek tot gevolg hebben. Maar een datalek kan ook ontstaan als gevolg van onjuist handelen van een medewerker, bewust dan wel onbewust. Een datalek moet gemeld worden bij de Autoriteit Persoonsgegevens, die in extremis een boete kan opleggen. Hoewel we, gelet op onze beheersmaatregelen, de kans op een boete minimaal achten, vermelden we dit risico ook vanwege de mogelijke imagoschade die aan een eventueel datalek verbonden is.

12. Verdwijnen laaggeschoold werk als gevolg van AI
Als gevolg van AI zullen naar verwachting banen verdwijnen die gerobotiseerd gaan worden. Dat betekent mogelijk een extra beroep op inkomensondersteuning. Op dit moment is het nog te vroeg om hier een goede risico-inschatting van te kunnen maken.