Meedoen

Thema 4: Stevige sociale basisvoorzieningen

Bijstelling budget herijking subsidiestaat
Met de herijking van subsidies komen we vanaf 2026 met nieuwe berekeningsgrondslagen voor subsidies. In 2025 hebben we incidenteel € 35.000 beschikbaar om eventueel bij te springen voor organisaties in de knel en waarbij de herijking te lang op zich laat wachten. Dit budget hebben we niet voor alsnog niet aan hoeven spreken en ramen we af met € 25.000.

Het budget voor subsidies maatschappelijke ondersteuning wordt per saldo structureel met € 10.000 naar beneden bijgesteld vanwege een structureel overschot.

Maatschappelijk steunpunt/inlooppunt
We hebben in de begroting een bedrag van € 32.500 opgenomen voor het laagdrempelig inlooppunt voor mensen met psychische of psychosociale problematiek. Dit punt opent in het najaar van 2025, waardoor we dit bedrag dit jaar niet volledig besteden. We ramen daarom éénmalig € 20.000 af.

Lokale inclusieagenda
We hevelen € 257.000 over naar 2026. Dit budget gebruiken we meerjarig (2024-2027) voor het maken en uitvoeren van een inclusieagenda. Het duurde even voordat we een projectleider vonden. Die is in mei 2024 van start gegaan voor de helft van het aantal uren dan waarvoor begroot was, vanwege personeelsgebrek. Intussen is de nulmeting afgerond en zal een projectleider voor meer uren aan de slag gaan met de feitelijke uitvoering.

Dak- en thuisloosheid
We hevelen € 503.500 over naar 2026. Dit bedrag hebben we vanuit de regio ontvangen en eerder is besloten dit in te zetten voor de aanpak van dak- en thuisloosheid. We stellen dit najaar het lokale plan van aanpak vast. De acties landen onder andere in de prestatieafspraken met de woningcorporaties die dit najaar ook gemaakt worden. Naar aanleiding daarvan zal meer duidelijkheid komen over de besteding van dit bedrag.

Thema 5: Wijkgerichte ondersteuning op maat

Wet inburgering
We ramen de budgetten voor de Wet Inburgering en de Onderwijsroute voor 2025 af met in totaal € 157.200. Dit bedrag nemen we naar 2026. Dit heeft geen invloed op het resultaat van de gemeente. We hebben namelijk minder geld uitgegeven aan de uitvoering van deze wet dan we van het Rijk ontvangen hebben. Dit is een landelijk bekend probleem. Een belangrijke oorzaak van deze onderbesteding is dat het betalingsritme van deze uitkering (61% jaar t (2025), 31% jaar t +1 (2026) en 8% in jaar t +2 (2027)) niet aansluit bij de kosten van de gemeenten per jaar. Vanaf 2026 past het Rijk daarom het betalingsritme aan. Tot slot moeten we € 11.300 terugbetalen aan het Rijk, omdat we dit in 2023 niet volledig hebben besteed. Er waren minder deelnemers in de Onderwijsroute dan van tevoren verwacht.

Daarnaast hebben we een terugvordering ontvangen van te veel verstrekte subsidie over 2024 voor de begeleiding van statushouders. De reden hiervoor is dat er in 2024 minder statushouders gehuisvest zijn dan van tevoren was ingeschat. Dit bedrag (€ 30.000) voegen we toe aan de algemene reserve.

Opvang vluchtelingen
We hebben extra kosten ten hoogte van € 86.400 gemaakt in verband met de onrust rondom de mogelijke opvanglocatie voor vluchtelingen in de onze gemeente. Dit betreft het inhuren van beveiliging, accommodaties, cameratoezicht, een communicatiebureau, schoonmaakkosten en dergelijke. Deze kosten dekken we uit de reserve Opvang doelgroepen.

Opvang Oekraïners
De opvang van Oekraïense vluchtelingen is een opgave die we krijgen van het Rijk. We stemmen deze opgave af in de regio. De afspraken zijn vastgelegd in het Regioplan Migratie Brabant Noordoost. Er is een onderlinge verdeling afgesproken tussen Sint-Michielsgestel en Boxtel. Op dit moment lopen we achter op de laatste opgave van het Rijk om vóór 1 juli 2025 415 opvangplekken te realiseren. In Sint-Michielsgestel vangen we 70 mensen op en in Boxtel zijn 251 plekken gerealiseerd. Dit betekent dat we een achterstand hebben van 94 opvangplekken.

We werken aan een uitbreiding van opvangplek De Schakel in Sint-Michielsgestel, hier kunnen we maximaal 85 personen opvangen (vanaf het vierde kwartaal 2025). De gemeente Boxtel is daarnaast bezig met de ontwikkeling van nieuwe opvanglocaties in de Stationsstraat 47 en de Kastanjelaan 2, 4 en 6 in Boxtel. Na oplevering van deze locaties voldoen we aan onze huidige opgave. We blijven constant op zoek naar nieuwe locaties, omdat we te maken hebben met aflopende huurovereenkomsten en tegelijkertijd streven naar een hogere kwaliteit van opvang, met meer privacy.

Beide gemeenten overleggen momenteel of de huidige afspraken over de verdeling van de financiële middelen nog passend zijn. Hierbij streven we naar een nieuwe afspraak voor het einde van dit boekjaar. We verwachten dit jaar hogere uitgaven voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen dan nu begroot. Omdat het Rijk deze kosten volledig vergoedt, vallen ook de bijbehorende inkomsten hoger uit dan in de huidige begroting is opgenomen. De begroting wordt in deze najaarsnota niet bijgesteld in verband met mogelijke nieuwe afspraken van de verdeling van de financiële middelen.

Alleenverdienersproblematiek
Vanuit de meicirculaire zijn er middelen (€ 64.600) beschikbaar gesteld voor de alleenverdienersproblematiek. De alleenverdienersproblematiek zijn inwoners waar een van de partners inkomen heeft en de andere partner niet. Deze inkomsten zijn bruto hoger dan de bijstandsnorm, waardoor zij niet alle toeslagen krijgen. Netto zijn daardoor de inkomsten lager dan de bijstandsnorm. Deze middelen zijn op de post bijzondere bijstand geboekt waardoor het lijkt dat er op dit budget te veel begroot is. Deze middelen hebben nog nodig voor de afhandeling van de ambtshalve aanvragen voor de vergoedingen van de alleenverdienersproblematiek.

Bij de septembercirculaire van 2024 is er een bedrag van € 19.780 gereserveerd voor de alleenverdienersproblematiek over de jaren 2023 en 2024. Deze middelen zijn afgeraamd naar de algemene middelen. Deze middelen worden nog aangesproken met de afhandeling van de aanvragen voor de vergoedingen van de alleenverdienersproblematiek over de jaren 2023 en 2024. Deze middelen voegen we daarom toe aan de bijzondere bijstand.

Studietoeslag
Er is een structurele toename van het aantal aanvragen studietoeslag. Daarom ramen we structureel € 35.000 bij.

Dienstverlening gemeenten aanpak armoede en schulden
We ontvangen van het rijk middelen voor de aanpak van armoede en schulden. De bijbehorende middelen worden toegevoegd aan minimaondersteuning. Voor 2025 gaat het om € 34.000, voor 2026 gaat het om € 32.700, voor 2027 gaat het om € 33.900 vanaf 2028 gaat het jaarlijks om € 34.800.

Kinderopvang Sociaal Medische Indicatie (SMI)
De Sociaal Medische Indicatie (SMI) is een gemeentelijke regeling om gezinnen die geen recht hebben op Kinderopvangtoeslag, maar die ook niet in staat zijn de zorg voor hun kinderen volledig te dragen vanwege sociale of medische problematiek, een vergoeding te kunnen bieden voor het gebruik van kinderopvang. Er zijn meer aanvragen voor de SMI-indicaties, waardoor de SMI budgettair steeds meer onder druk komt te staan. Om dit te kunnen ondervangen, wordt het SMI budget structureel in een aantal stappen verhoogd. Voor de jaren 2025-2026 gaat het om € 6.500, oplopend tot € 12.600 vanaf 2029. Dekking hiervoor komt uit de circulaires (zoals te vinden in de septembercirculaire van 2024).

Nieuwe applicatie schuldhulpverlening
We stappen dit jaar over naar een nieuwe applicatie voor schuldhulpverlening. Hiermee verbeteren we de dienstverlening en voldoen we aan de Archiefwet. We verwachten dat de overstap naar een nieuwe applicatie dit jaar eenmalig ongeveer € 50.000 kost en hiervoor is budget beschikbaar in de begroting van MGD. De jaarlijkse kosten vanaf 2025 zijn ook ongeveer € 50.000. De kosten worden opgenomen in de begroting van MijnGemeenteDichtbij en de gemeenten dragen hier op basis van hun verdeelsleutel in bij.

Jeugdzorg
De lasten op het budget jeugdzorg vallen naar verwachting hoger uit dan begroot. Ondanks de bijraming in de Voorjaarsnota 2025, is er sprake van een verdere toename van kosten. We verwachten een tekort van € 475.000, met het risico dat dit bedrag nog hoger uitvalt. De incidentele jeugdzorgmiddelen 2023 en 2024 vanuit de septembercirculaire 2025 zetten we gedeeltelijk in om het voorziene tekort voor 2025 van € 475.000 af te dekken.

Het genoemde tekort wordt voornamelijk veroorzaakt door hogere kosten voor zorg in natura (ZIN), waarbij sprake is van een overschrijding van € 500.000 in 2025. Hoewel het aandeel verwijzingen via zij-instroom (huisartsen, Gecertificeerde Instellingen, zoals jeugdbescherming Brabant) daalt ten opzichte van verwijzingen door de gemeente - mede door verbeterde samenwerking met huisartsen, consulenten en POH bij praktijken - blijven de totale uitgaven stijgen. We stellen het budget voor ZIN voor 2025 incidenteel met € 500.000 en vanaf 2026 structureel met € 150.000 naar boven bij. Dit omdat het een openeindregeling betreft en de realisatie per jaar kan fluctueren. We blijven de ontwikkelingen monitoren en rapporteren bij de Voorjaarsnota 2026 met betrekking tot eventuele aanvullende besluitvorming.

In de analyse is rekening gehouden met de trend van voorgaande jaren, waarbij de uitgaven in het eerste halfjaar doorgaans hoger liggen dan in het tweede halfjaar—vooral door lagere kosten in augustus. Nadere analyse laat een toename van het aantal indicaties en een toename van gemiddelde zorgkosten per indicatie zien (toename van 37% ten opzichte van 2024). Dit laatste wordt veroorzaakt door een toename in indicaties voor hogere productcategorieën (duurdere producten) en stijging van de omvang (aantal uren/dagdelen). De kosten voor GGZ-zorg stijgen hierbij het sterkst. Deze trend zien we ook bij onze regiogemeenten.

De krappe arbeidsmarkt en de beperkte concurrentiepositie maken het lastig om structurele expertise op te bouwen binnen het sociaal domein. Dit beïnvloedt de kwaliteit van indicatiestelling en daarmee ook de zorgkosten.

Daarnaast bestaat het genoemde tekort uit een overschrijding op persoonsgebonden budgetten (PGB) van € 150.000. Deze prognose is gebaseerd op de eerste zes maanden van 2025. Daarom stellen we het budget voor PGB structureel naar boven bij.

Bij maatwerk is sprake van een onderbesteding van € 175.000 het budget door uitstroom. We stellen de begroting voor 2025 incidenteel met € 175.000 naar beneden bij.

In de begroting 2026 en verder worden ombuigingsmaatregelen meegenomen, waarmee we gaan investeren in preventie om zodoende de zorgkosten te dempen. We zetten daarnaast gerichte acties uit om de kosten zoveel mogelijk te beperken. Deze acties richten zich op eigen uitvoering, maar ook op regionale samenwerking.

Hervormingsagenda
Aangezien de projectleider Hervormingsagenda nog niet gestart is, lijkt uitgave van het gestelde budget in 2025 niet realistisch. Daarom hevelen we dit bedrag ad € 51.000 over naar 2026.

ADHD Zorg
ADHD-zorg valt onder de Jeugdwet, wat gemeenten verantwoordelijk maakt voor het beschikbaar stellen van deze zorg en de financiering. Voor dit jaar verwachten we € 10.000 over te houden. De huidige afspraken met zorgaanbieders lopen eind dit jaar af. Continuering van de afspraken vraagt om nieuw budget, waar het overschot (gedeeltelijk) in kan voorzien. Daarom hevelen we dit over.

GROEN
Vanaf 2024 investeren we - in samenwerking met Den Bosch en Vught - in een transformatieopgave binnen het zorglandschap genaamd GROEN (specialistische ggz). GROEN sluit aan bij de beoogde beweging in de landelijke hervormingsagenda naar vrij toegankelijke collectieve zorg voor kinderen en jongeren die dat nodig hebben en gezinsgerichtwerken. Hierbij richt GROEN zich op het voorkomen van instroom in de specialistische en basis GGZ en op begeleiding naar een gezonde en positieve teruginstroom in de maatschappij na behandeling binnen de specialistische jeugdhulp. Hiermee beogen we op lange termijn een verschuiving in de kosten van specialistisch naar meer voorliggende en lichtere zorg. Om deze beweging in te kunnen zetten is er in 2024 en 2025 geïnvesteerd in de opstart en ontwikkeling van GROEN. Voor 2024 waren de totale kosten € 78.000 (opstartfase). Voor 2025 zijn de ontwikkelkosten geraamd op € 23.000 en de zorgkosten op € 139.000. Hiermee komt de totale bijdrage voor GROEN in 2025 op € 162.000, die reeds in de begroting is opgenomen. Een eerste evaluatie van GROEN is veelbelovend; in de eerste 4 maanden van 2025 zijn van de 76 aanmeldingen slechts 4 jongeren doorverwezen naar specialistische jeugdhulp. De overige jongeren hebben het traject GROEN met succes doorlopen of zijn doorverwezen binnen het preventieve netwerk. Voor 2026 wordt een budget gevraagd van € 160.000. We zullen in de in de kadernota 2027 naar verwachting structurele middelen aanvragen voor expertisecentrum GROEN.

Complexe scheidingen pilot
Als ouders uit elkaar gaan heeft dat effect op de kinderen. Daar waar het uitmondt in een vechtscheiding is de impact nog groter. Het is van belang dat consulenten weten hoe ze moeten handelen in een dergelijke situatie en kunnen de-escaleren. Om dit te bereiken moeten zij hiervoor de juiste handvatten aangereikt krijgen. Dit geldt eveneens voor de partners. Voor ouders is het van belang om te weten waar zij info en hulp kunnen krijgen. Hiervoor hebben we een project uitgevoerd, dat we vanaf 2026 structureel uitvoeren. Het ongebruikte budget ten hoogte van € 20.000 hevelen we over naar 2026. Daarnaast ramen we aanvullend vanaf 2026 een structureel bedrag van € 15.000.

WMO
Wmo hulpmiddelen
In 2025 is het nieuwe contract voor hulpmiddelen ingegaan. Het volledige bestand met uitstaande hulpmiddelen dat eind 2024 uitstond bij cliënten, is opgenomen in een sterfhuisconstructie met een looptijd van 3 jaar. We hebben daardoor te maken met hogere kosten. We ramen daarom € 60.000 bij voor 2025 en 2026.

Wmo hulpmiddelen vervoer
Voor grote rolstoelaanpassingen ramen we incidenteel € 15.000 bij.

Uitkering beschermd wonen vanuit de regio
We hebben een uitkering vanuit de regio ontvangen ad. € 470.800 om in te zetten voor de doelgroep beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Er zijn verschillende projecten waarop we uitgaven verwachten, zoals het zelfregiecentrum en realiseren van een woonvoorziening voor jongvolwassenen. Daarom hevelen we deze middelen over naar 2026. Over de exacte besteding nemen we later een besluit.

Uitstroom 16-27-jarigen
We ontvangen een subsidie van € 30.000 om in te zetten voor projectondersteuning in het project uitstroom 16-27-jarigen. Dit voeren we uit in de periode van september 2025 tot en met december 2026. Het doel is dat kamers met kansen geïmplementeerd wordt en dat er zelfstandige woonplekken voor jongvolwassenen gerealiseerd worden.

IOAZ
De IOAZ-regeling biedt een vangnet voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen die hun onderneming moeten beëindigen en onvoldoende inkomen hebben.

In de periode 2021–2024 maakten gemiddeld één huishouden per maand gebruik van deze regeling. In 2025 is dit aantal verdubbeld: tot en met juli maken gemiddeld twee huishoudens per maand gebruik van de IOAZ. Daarom ramen we incidenteel € 35.000 bij.

Besluit bijstandverlening zelfstandigen (BBZ)
We zien dat er weinig advieskosten zijn. Wij ramen daarom het bedrag over 2025 incidenteel af met € 34.500. Voor het jaar 2025 houden we dan een bedrag van € 9.000 over. We ramen het incidenteel af, aangezien we niet weten hoeveel inwoners na dit jaar een BBZ-uitkering nodig hebben.

Structurele bijraming op inkomensvoorziening
Het nader voorlopig rijksbudget 2025 voor BUIG (bijstandsuitkeringen, IOAW, IOAZ, BBZ en loonkostensubsidie (LKS)) is ruim € 980.000 hoger dan geraamd. Rond 1 oktober 2025 ontvangen we informatie over de definitieve BUIG-uitkering 2025. De najaarsnota is dan al gereed, waardoor we de definitieve aanpassing niet meer kunnen verwerken. Op dit moment is dus nog onbekend hoe dit voor onze gemeente gaat uitpakken.

Binnen de rijksbijdrage BUIG worden de werkelijke kosten LKS een jaar later verwerkt. Het effect van hogere lasten LKS vertaalt zich in een hogere rijksbijdrage BUIG in een jaar later.

De kosten van de bijstandsuitkeringen en LKS zijn ook hoger dan geraamd (€ 1.050.000). We zien stijging van het aantal jongeren dat een bijstandsuitkering ontvangt. Dit is landelijk zichtbaar. De kosten voor LKS stijgen door de forse stijging van het minimumloon. Hierdoor stijgt de subsidie per inwoner aanzienlijk.

We hebben voor 2025 een budget neutrale bijstelling gedaan van de baten en lasten van € 1.050.000. Doordat het totale effect van de definitieve rijksbijdrage BUIG 2025 op dit moment nog niet bekend is kan dit een afwijking geven bij de jaarrekening. Tevens hebben we een structurele bijstelling gedaan.

Brede ondersteuning
Vanuit het Rijk hebben gemeenten de opdracht gekregen om inwoners die gedupeerd zijn door de kindertoeslagenaffaire te ondersteunen. Voor deze ondersteuning ontvangen wij jaarlijks middelen via een specifieke uitkering, op basis van daadwerkelijk gemaakte kosten.

Voor het jaar 2025 zijn er geen middelen begroot, maar zijn er wel kosten gemaakt voor de ondersteuning van gedupeerden. Deze kosten worden begin 2026 door het Rijk vergoed. Dit betekent dat er in 2025 sprake is van een tijdelijk tekort op dit onderdeel, dat in het volgende begrotingsjaar wordt gecompenseerd.

Bij de jaarrekening 2025 zal dit financieel-technisch worden verwerkt via een overlopende post, zodat het budgettair neutraal blijft over de jaren heen.

AGR/Dividend van de WSD
We ontvangen jaarlijks een bijdrage uit de Algemene Gemeentelijke Reserve (AGR) van WSD. We hebben in WSD-verband vastgelegd dat deze middelen besteed worden aan projecten ten bate van de doelgroep. We ontvangen € 57.000 van de WSD voor gemeentelijke projecten ten bate van de doelgroepen. Dit jaar zetten we deze middelen onder meer in voor het Zorg-overlast en veiligheidsteam dat we gestart zijn.

Thema 6: Stimuleren van ontwikkeling

Volksgezondheid
Het budget voor volksgezondheid wordt structureel met € 12.300 naar beneden bijgesteld vanwege een structureel overschot.

Project Gemeentelijke Gezinsaanpak Geletterdheid (GGG)
We geven een impuls aan de geletterdheidsaanpak in de gemeente Sint-Michielsgestel. Dit doen we door meer nadruk te leggen op de gezinscontext met als doel de cyclus van laaggeletterdheid binnen gezinnen te doorbreken. Het project is tijdelijk en loopt van 2025 tot en met 2027. Via de voorjaarsnota 2024-2028 zijn hiervoor reeds middelen beschikbaar gesteld. Daarbij is toen uitgegaan van 0,22 fte (€ 25k) per jaar voor een projectleider, maar in de praktijk volstaat 0,11 fte. Rekening houdend met tariefstijging komen we uit op € 17,5k. Het resterende bedrag ad € 7.500 wordt ingezet als uitvoeringsbudget voor projectactiviteiten.

Jeugdarts op voorgezet onderwijs
Het ziekteverzuim onder schoolgaande kinderen is een toenemend en zorgwekkend probleem in Nederland. De GGD vervult middels de jeugdartsen een belangrijke rol in de casussen die op het gebied van ziekteverzuim bij de gemeente binnenkomen. Vanuit het basispakket is er een (te) beperkt aantal uren voor de jeugdartsen beschikbaar om deze casussen die op het Voortgezet onderwijs spelen, op te pakken. Daarbij is gesignaleerd dat veel van deze casussen al speelden op het Primair Onderwijs, terwijl er voor de jeugdartsen geen uren beschikbaar zijn vanuit het basispakket om deze op te pakken. Dit probleem hebben we in 2024 en 2025 opgelost door gebruik te maken van de middelen uit het Nationaal Programma Onderwijs. Deze zijn inmiddels niet meer beschikbaar. Voor de gemeente Sint-Michielsgestel is 185 uur extra nodig om de casussen op te kunnen pakken in 2026. De kosten hiervoor zijn € 29.183,75. Dit hebben we eerder vermeld in de kadernota, maar is abusievelijk niet financieel verwerkt. Dit herstellen we via deze najaarsnota.

IZA en GALA
We hebben van het Rijk middelen toegekend gekregen via de Specifieke Uitkering Integraal Zorgakkoord (SPUK IZA) en Specifieke Uitkering Gezond en Actief Leven (SPUK GALA). In onze gemeente worden de middelen ingezet voor project Kloosterhof en het opzetten van het Mentaal Gezondheidsnetwerk. Kloosterhof is een innovatieve woonomgeving waar zelfstandig wonen, zorg en welzijn op een inclusieve manier samenkomen, met een sterke rol voor mantelzorgers en het wijknetwerk. Het betreft een samenwerking van Vivent, Bint en onze gemeente.

Het Mentaal Gezondheidsnetwerk (MGN) is een regionaal samenwerkingsverband tussen huisartsen, welzijn en het sociaal domein, gericht op mensen met psychische klachten en bredere levensproblemen. Het netwerk biedt snelle, passende hulp via een verkennend gesprek en voorkomt onnodige doorverwijzingen naar de ggz. Door betere samenwerking worden wachttijden verkort en huisartsen ontlast.

De middelen van SPUK GALA zetten we in om gezondheidsachterstanden te bestrijden, de sociale basis te versterken en meer in te zetten op sport en bewegen. Hiervoor is een plan van aanpak opgesteld. Deze middelen worden onder andere besteed aan Buurtjes, Welzijn op Recept, Kansrijke Start, Valpreventie, Kind naar Gezond Gewicht en Taalmaatjes. Het resterende deel is opgenomen in de subsidieregeling.

De budgetten van zowel IZA als GALA zijn neutraal bijgesteld op basis van de laatst vastgestelde bedragen.

Financiën

Effecten meicirculaire jeugd
Gezien de aanhoudende financiële druk binnen het sociaal domein, en in het bijzonder binnen het jeugddomein, claimt de gemeente de aanvullende rijksmiddelen uit de meicirculaire die specifiek betrekking hebben op jeugd. Dit betreft werkdrukverlaging jeugdbescherming. Door deze middelen te oormerken wordt geborgd dat zij daadwerkelijk worden aangewend voor de opgaven binnen het jeugddomein en niet versnipperd raken binnen de bredere gemeentelijke begroting. Zo kunnen we blijven voldoen aan de wettelijke en maatschappelijke opgaven op het gebied van jeugd en opvoedondersteuning.

Investeringen en overhevelingen

Afgezien van de voorgestelde budgetneutrale begrotingsmutaties hebben de volgende mutaties vanuit dit programma gevolgen voor het begrotingssaldo:

Hierna volgt een tabel waarin per activiteit uit het uitvoeringsprogramma staat wat de voortgang is. De activiteiten die op oranje of rood staan zijn verder toegelicht.